-
1 шелтә
сущ.1) упрёк, укор, укори́зна, порица́ние || укори́зненныйкүзләрендә шелтә, телендә үпкә — в глаза́х укор, на языке́ оби́да (слова́ оби́ды)
шелтә белән каршы алу — встреча́ть с упрёком
шелтә тавышы — укори́зненный во́зглас (го́лос)
шелтә сүзләре — укори́зненные слова́, слова́ с упрёком (с уко́ром)
2) вы́говор; замеча́ние, порица́ние; взыска́ние; нагоня́й, нахлобу́чка прост.; взбу́чка, вздрю́чкаадминистратив шелтә — администрати́вное замеча́ние (порица́ние)
җәмәгатьчелек шелтәсе — обще́ственное порица́ние
каты шелтә — стро́гий вы́говор
җитди шелтә — вы́говор с предупрежде́нием
•- шелтә белән
- шелтә белдерү
- шелтә бирү
- шелтә чәпәү
- шелтә ясау
- шелтә ташлау -
2 каты
1. прил.1) твёрдыйкаты матдәләр — твёрдые вещества́
сыек һәм каты ягулык — жи́дкое и твёрдое то́пливо
каты токым — твёрдая поро́да
каты җисемнәр — твёрдые тела́
2)а) твёрдый, жёсткийкаты матрац — жёсткий матра́ц
каты җир — твёрдая по́чва
каты алма — твёрдое я́блоко
каты каләм — твёрдое перо́
каты агач токымы — твёрдая поро́да де́рева
каты кыерчык — жёсткая краю́шка
б) твёрдый, жёсткий, гру́бый, заскору́злый; затверде́лый ( на ощупь)каты сөлге — гру́бое полоте́нце
каты уч төбе — заскору́злая ладо́нь
каты шеш — затверде́лая о́пухоль
3) круто́йкаты камыр — круто́е те́сто
каты пешкән йомырка — круто́е яйцо́
каты ботка — крута́я ка́ша
4)а) туго́йкаты пружина — туга́я пружи́на
каты механизм — туго́й механи́зм
каты туп — туго́й мяч
б) туго́й, кре́пкийколакка каты — туго́й (кре́пок) на́ ухо
5)а) жёсткий, кре́пкий, круто́й, си́льный ( о стихийных явлениях)каты җил чыкты — поднялся́ си́льный ве́тер
каты салкын — круто́й моро́з
каты агым — си́льное тече́ние
каты яңгыр ява башлады — пошёл проливно́й дождь
6) кре́пкий (насыщенный, сильнодействующий)каты кофе — кре́пкий ко́фе
каты чәй — кре́пкий чай
каты эчемлекләр — кре́пкие напи́тки
каты тәмәке — кре́пкий таба́к
7) перен. твёрдый, сто́йкий; желе́зный, непоколеби́мый, непрекло́нныйкаты кул — желе́зная рука́
җитәкчелеккә каты кеше кирәк — для руково́дства ну́жен твёрдый челове́к
8) перен. твёрдый, си́льный, реши́тельный, насто́йчивый, непрекло́нныйкаты тон — реши́тельный тон
каты ихтыяр — си́льная во́ля
9) жесто́кий, ожесточённый, упо́рныйкаты көрәш — ожесточённая борьба́
каты изү — жесто́кий гнёт
каты сугышлар — упо́рные бои́
10) жёсткий, стро́гийкаты график — жёсткий гра́фик
каты тәртип — стро́гая дисципли́на, жёсткий поря́док
каты срок кую — назна́чить жёсткий срок
11) перен. круто́й, стро́гий, суро́вый, жесто́кийкаты җәза — стро́гое наказа́ние
каты мөгамәлә — жесто́кое обраще́ние
каты законнар — суро́вые зако́ны
каты чаралар — круты́е ме́ры
каты шелтә бирү — дать стро́гий вы́говор
12) перен. жёсткий, кре́пкий, суро́вый, ре́зкий; гру́быйкаты сүз — кре́пкое сло́во
каты тәнкыйть — ре́зкая кри́тика
каты чыгыш — суро́вое выступле́ние
каты әйтелеш — гру́бое произноше́ние
13) перен. кре́пкий, си́льный, гро́мкий, зву́чныйбик каты тавыш — о́чень гро́мкий го́лос
14) перен. тяжёлый, мучи́тельныйкаты авыру — тяжёлая боле́знь
15) перен. скупо́й, жа́дный, прижи́мистыйакча ягына каты кеше — насчёт де́нег прижи́мист
16) перен. кре́пкий, глубо́кийкаты йокы — кре́пкий сон
17) перен. жёсткийкаты су — жёсткая вода́
•- каты бодай
- каты курай
- каты сука
- каты ягулык••каты баш (майгай) — крепкоголо́вый
каты бәгырьле — жестокосе́рдный
каты бәрелү — груби́ть, подходи́ть сли́шком стро́го (жесто́ко)
каты борын — эвф. свинья́
каты күңелле — жесто́кий, бессерде́чный, безду́шный
2. нареч.каты тоту — держа́ть стро́го (в ежо́вых рукави́цах)
1) жёстко, кре́пко, кру́то, о́чень си́льноҗил каты исә — о́чень си́льно ду́ет ве́тер
яңгыр каты ява — дождь си́льно идёт
2) перен. твёрдо, желе́зно, непоколеби́мо, непрекло́ннокаты командалык итү — кома́ндовать желе́зно
үз дигәнендә каты тора — стои́т на своём непоколеби́мо
3) перен.а) твёрдо, си́льно, реши́тельно, непрекло́ннокаты сөйләшү — говори́ть непрекло́нно
каты чыгыш ясау — выступа́ть реши́тельно
б) жесто́ко, ожесточённо, сто́йко, упо́рнокаты саклану — защища́ться сто́йко
каты сугышу — дра́ться жесто́ко
в) жесто́ко, стро́го, суро́вокаты сорау — спра́шивать стро́го
каты җәзалау — нака́зывать стро́го
тәртипне каты кую — дисципли́ну ста́вить стро́го
каты кыйнау — жесто́ко бить
4) перен. кре́пко, си́льно, ре́зкокаты тәнкыйтьләү — ре́зко критикова́ть
каты ачулану — кре́пко рассерди́ться; раскрича́ться, разозли́ться
бик каты бәхәсләшү — о́чень си́льно спо́рить
5) перен. кре́пко, си́льно, гро́мко, зву́чнокаты кычкыру — гро́мко крича́ть
6) перен. тяжело́, мучи́тельнокаты яраланган — тяжело́ ра́нен
каты авыру — мучи́тельно боле́ть
7) перен. кре́пко, глубоко́каты йоклау — кре́пко спать
каты ялгышу — глубоко́ ошиба́ться
8) твёрдо; уве́реннокаты басып йөрү — ходи́ть, ступа́я уве́ренно
9) с си́лой, си́льно3. сущ.бик каты сугу — уда́рить о́чень си́льно
1) твёрдое, жёсткоекатыга бәрелү — уда́риться о твёрдое
2) ко́ркаипи катысы — ко́рка хле́ба
-
3 взбучка
-
4 строгий
-ая; -ое1) таләпчән, үтә таләпчән, таләп итүчән2) коры, җитди, кырыс, катгый3) [төп-]төгәл, [дөп-]дөрес; каты4) каты5) әдәп кагыйдәләрен нык саклаучы, әдәп кагыйдәләренә нык буйсынучы6) дөрес, төз, матур7) гади; купшы булмаган -
5 нахлобучка
-
6 ябыштыру
перех.1) кле́ить, прикле́ивать/прикле́ить, накле́ивать/накле́ить, прилепля́ть/прилепи́ть || накле́ивание, накле́йка, прикле́ивание, прикле́йкаконвертка марка ябыштыру — накле́ить ма́рку на конве́рт
стенага рәсемнәр ябыштыру — прикле́ить рису́нки на сте́нку
2) закле́ивать/закле́ить; залепля́ть/залепи́ть || закле́йка (щели, отверстия, прорези)кышка тәрәзәләрне ябыштыру — закле́ить о́кна на́ зиму
ярыкларны кәгазь белән ябыштыру — закле́ить ще́ли бума́гой
җәрәхәткә пластырь ябыштыру — залепи́ть ра́ну пла́стырем
3) скле́ивать/скле́ить, слепи́ть || скле́иваниекатыргыларны ябыштырып тартма ясау — скле́ив карто́нки, сде́лать коро́бку
дәфтәр битләрен ябыштыру — скле́ить листы́ тетра́ди
ватылган вазаны ябыштыру — скле́ить разби́тую ва́зу
4) перен.; разг. прикле́ивать/прикле́ить, прилепля́ть/прилепи́ть, закрепля́ть/закрепи́ть (за кем-чем-л.) (прозвище, название, какое-л. слово и т. п.)кушамат ябыштыру — прикле́ить про́звище
берничә вакыйга аңа "ялганчы" исемен ябыштырды — не́сколько собы́тий закрепи́ло за ним про́звище "обма́нщик"
5)а) перен.; прост. залепля́ть/залепи́ть, влепля́ть/влепи́ть, припа́ивать/припая́ть (наказание, выговор, обвинение и т. п.)каты шелтә ябыштыру — влепи́ть стро́гий вы́говор
өч ел төрмә ябыштыру — припая́ть три го́да тюрьмы́
б) перен.; прост. залепля́ть/залепи́ть, влепля́ть/влепи́тьяңагына берне ябыштыру — влепи́ть пощёчину
••ябыштырып алу (ябыштырып чыгару) — этногр. увести́ де́вушку без согла́сия её роди́телей
-
7 встряска
ж1) разг. ( душевное потрясение) дулкынлану, кайгы-хәсрәт, пошаман2) перен.; прост. ( нагоняй) каты шелтә; кирәген бирү; бәргәләп алу -
8 головомойка
-
9 замечание
с1) искәрмә, күрсәтмә2) ( выговор) шелтә, кисәтү; тәнбиһ, замечание3) ( критические суждения) күрсәтмәләр, күрсәтелгән кимчелекләр -
10 пробрать
сов.1) ( кого-что), разг. (о морозе, холоде) җилеккә кадәр үтү, үзәккә үтү, бик нык туңу2) перен.; разг. ( кого) (выбранить) бик каты тиргәү, ачулану, шелтәләү•
См. также в других словарях:
алу — 1. Нәр. б. кулга тотып үзеңә күчерү. Бирүчедән кабул итү хат алу. Үзеңнеке итү. 2. Бер нәрсәне икенчедән, өлешне бөтеннән аеру өстәлдән китап, коедан су, таудан таш алу 3. (Үзең белән) йөртү, ияртү ал мине үзең белән 4. Үз өстеңә эш яки йомыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ләгънәтләү — Бик каты гаепләү, каргау, каһәр. хәб. функ. Кемне дә булса нәфрәт белән читкә кагу, бик каты гаепләү сезгә мең ләгънәт! 2. Яратмаган, күралмаган кеше яки берәр нәрсә тур. тиргәп әйтелә курка, ләгънәт, курыкса да йолка. Җиңелчә шелтәләп әйтелгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
биетү — 1. (Бию) 2. Биегән кебек хәрәкәтләр ясатып, сикертү, йөгертү, уйнату. Төрлечә җитез хәрәкәтләндерү (иңбашны, аяк кулларны) 3. күч. Кемне дә булса бөтен нәрсәдә үз ихтыярыңа буйсындыру, үзең теләгәнчә генә йөрергә, эшләргә мәҗбүр итү 4. күч. Кемне … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
парлау — I. 1. Кайнар суда (соңыннан пар чыгып торырлык итеп) пешекләп йомшарту. Парга дымландыру, дәмләү 2. Мунча пары эсселегендә себерке белән чабу. күч. Тиргәү, шелтәләү, бик каты ачулану. II. ПАРЛАУ – Икешәрләп кую, берсе янына икенче ишен өстәү. III … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төйгеч — 1. Берәр каты нәрсәне киледә яки башка савытта төю өчен бер очы юанрак һәм йомрырак булган тимер яки агач таяктан торган корал 2. күч. шелт. Күп ашаучы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәйнәү — ф. 1. Ашамлыкны яки берәр нәрсәне, авызда төкерек белән аралаштырып, тешләр белән ваклау, изү 2. Тешләр белән эләктереп алып кысу кыскалау. Авызда йотмыйча тотып, тешләр белән кысу, әвәләү сагыз чәйнәү 3. Нәр. б. тешләр белән бик каты кысып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәпәү — 1. Ярым сыек массаны берәр каты нәрсәгә көч белән китереп бәрү, бәреп сылау. күч. Нәрс. б. баш түбәсенә кию 2. Сугу, бәрү 3. гади. Кинәтлек һәм көтелмәгәнлек мәгънәсен белдереп бирү, кую фигыльләре урынына кулланыла шелтә чәпәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
